ಮಾತಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕ, ವಾರಣಾಸಿ
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ನಮಸ್ತುಭ್ಯಂ ಪರಬ್ರಹ್ಮಾತ್ಮಿಕೆ ಶಿವೇ ।
ತ್ವಮೇವ ಮಾತಾ ಸರ್ವೇಷಾಂ ಬ್ರಹ್ಮಾದೀನಾಂ ದಿವೌಕಸಾಮ್ ॥
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಎಂಬುದು ಶಿವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಹೆಸರಾಗಿದೆ. ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಮಾ ಎಂದರೆ ಅಗಲವಾದ ಕಣ್ಣುಗಳ ದೇವಿ ಎಂದರ್ಥ.
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಗೌರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ, ಪವಿತ್ರ ಗಂಗಾ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿರುವ ಮೀರ್ ಘಾಟ್ನಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಶಕ್ತಿಪೀಠವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ದೈವಿಕ ತಾಯಿಯಾದ ಆದಿ ಶಕ್ತಿಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಪವಿತ್ರ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ.
🪷 ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಇತಿಹಾಸ 🪷
ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ದಂತಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಸತ್ಯಯುಗದಲ್ಲಿ, ದಕ್ಷನು ಭಗವಾನ್ ಶಿವಶಂಕರನ ಮೇಲೆ ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಬಯಕೆಯಿಂದ ಯಜ್ಞವನ್ನು ಮಾಡಿದನು. ಸತಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಅವನ ಮಗಳು ದಾಕ್ಷಾಯಣಿ ಅವನ ಇಚ್ಛೆಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ‘ಯೋಗಿ’ ದೇವರಾದ ಶಿವನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದ ಕಾರಣ ದಕ್ಷನು ಕೋಪಗೊಂಡನು. ದಕ್ಷನು ಶಿವ ಮತ್ತು ಸತಿಯನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಯಜ್ಞಕ್ಕೆ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದನು. ದಕ್ಷನು ಆಕೆಗೆ ಆಹ್ವಾನ ನೀಡದಿರುವುದೂ ಸಹ ಸತಿಯನ್ನು ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳದಂತೆ ತಡೆಯಲಿಲ್ಲ . ಅವಳನ್ನು ಹೋಗದಂತೆ ತಡೆಯಲು ತನ್ನಿಂದಾದ ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿದ ಶಿವನಿಗೆ ತನ್ನ ತವರಿಗೆ ಹೋಗುವ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಅವಳು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದ್ದಳು. ಆಗ ಶಿವನು ಆಕೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಅನುಯಾಯಿಗಳ ಬೆಂಗಾವಲಿನಲ್ಲಿ ಹೋಗಲು ಅನುಮತಿಸಿದನು.
ಆದರೆ ದಕ್ಷನು ಆಹ್ವಾನಿಸದ ಅತಿಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಸತಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಗೌರವವನ್ನು ನೀಡಲಿಲ್ಲ. ಇದಲ್ಲದೆ, ದಕ್ಷನು ಶಿವನನ್ನು ಅವಮಾನಿಸಿದನು. ಸತಿಗೆ ತನ್ನ ಗಂಡನಿಗೆ ತನ್ನ ತಂದೆಯು ಮಾಡಿದ ಅವಮಾನಗಳನ್ನು ಸಹಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಆದ್ದರಿಂದ ದಾಕ್ಷಾಯಣಿ (ಸತಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ದಕ್ಷನ ಮಗಳು) ತನ್ನ ಯೋಗಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಆವಾಹಿಸಿಕೊಂಡು, ದಕ್ಷನು ಮಾಡಲಿಚ್ಛಿಸಿದ ಯಜ್ಞಕುಂಡಕ್ಕೆ ಹಾರಿ ತನಗೆ ತಾನೇ ಬೆಂಕಿ ಹಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಜೀವತೆತ್ತಳು.
ಅವಮಾನ ಮತ್ತು ಸತಿಯ ವಿರಹದ ನೋವಿನಿಂದ ಕೋಪಗೊಂಡ ಶಿವ, ದಕ್ಷನ ಯಜ್ಞವನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದನು ಮತ್ತು ದಕ್ಷನ ತಲೆಯನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿದನು. ಮತ್ತು ನಂತರ ಎಲ್ಲಾ ದೇವದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಬ್ರಹ್ಮ ದೇವನ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಂತೆ ದಕ್ಷನಿಗೆ ಗಂಡು ಮೇಕೆಯ ಮುಖವನ್ನಿತ್ತು ಅವನನ್ನು ಜೀವಂತಗೊಳಿಸಿದನು.
ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿದ ಶಿವನು ಸತಿಯ ದೇಹದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಎತ್ತಿಕೊಂಡು ಬ್ರಹ್ಮಾಂಡದ ಮೂಲಕ ವಿನಾಶದ ನೃತ್ಯವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಅಲೆದಾಡತೊಡಗಿದನು. ಈ ನೃತ್ಯವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಇತರ ದೇವರುಗಳು ಮಧ್ಯಪ್ರವೇಶಿಸಿದರೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಕೊನೆಗೆ ವಿಷ್ಣುವಿನ ಸುದರ್ಶನ ಚಕ್ರವು ಸತಿಯ ಶವವನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಿತು. ದೇಹದ ವಿವಿಧ ಭಾಗಗಳು ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಾದ್ಯಂತ ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಇಂದು ಶಕ್ತಿ ಪೀಠಗಳೆಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಥಳಗಳಾದವು.
ಶಕ್ತಿ ಪೀಠಗಳಲ್ಲಿ, ಶಕ್ತಿ ದೇವತೆಯು ಭೈರವ (ಶಿವನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ) ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತಾಳೆ.
‘ಸತಿ’ ಪ್ರತಿ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೂಜಿಸುವ ದೇವಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಎಲ್ಲವೂ ದಾಕ್ಷಾಯಣಿ, ಪಾರ್ವತಿ ಅಥವಾ ದುರ್ಗೆಯ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳು.
ಷಷ್ಟಾಂಗ (ಆರು ಪಟ್ಟು) ಯೋಗವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುವ ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಆರು ಬಿಂದುಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ವಿಶ್ವನಾಥ ದೇವಾಲಯ, ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯ, ಪವಿತ್ರ ನದಿ ಗಂಗೆ, ಕಾಲ ಭೈರವ ದೇವಾಲಯ, ಧುದಿರಾಜ್ ದೇವಾಲಯ (ಈ ದೇವಾಲಯವು ಗಣೇಶನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ) ಮತ್ತು ದಂಡಪಾಣಿ ದೇವಾಲಯ (ಶಿವನಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ).
ವಾರಣಾಸಿಯಲ್ಲಿ ಮಾತಾ ಸತಿಯ ಕಿವಿಯೋಲೆಗಳು ಅಥವಾ ಕಣ್ಣುಗಳು ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿವೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
🔯 ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯದ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮಹತ್ವ 🔯
ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಮಾತೆಗೆ ಪೂಜೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಮೊದಲು ಭಕ್ತರು ಗಂಗೆಯ ಪವಿತ್ರ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ದೇವಿಯು ಯಶಸ್ಸು ಮತ್ತು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ನೀಡುವುದರಿಂದ ದೇವಿಗೆ ಪೂಜೆ, ಜಲ, ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಹಾಡುವುದು ಹೆಚ್ಚು ಲಾಭದಾಯಕವೆಂದು ಭಕ್ತರು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. ಅವಿವಾಹಿತ ಹುಡುಗಿಯರು ತಮ್ಮ ವರನನ್ನು ಹುಡುಕಲು, ಮಗುವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಹೆಂಗಳೆಯರು ಮತ್ತು ತಮ್ಮ ಉಜ್ವಲ ಅದೃಷ್ಟಕ್ಕಾಗಿ ಭಕ್ತರು ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಅಕ್ಟೋಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಮಹಿಷಾಸುರನ ಮೇಲೆ ದುರ್ಗಾ ದೇವಿಯ ವಿಜಯವನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಚೈತ್ರ ಮಾಸದ ಹದಿನೈದು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಇತರ ನವರಾತ್ರಿಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ನವದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಪೂಜಿಸುತ್ತಾರೆ.
ಪುರಾಣಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಅಥವಾ ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ಮಣಿಕರ್ಣಿ 52 ಶಕ್ತಿ ಪೀಠಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಸತಿಯ ಕರ್ಣ ಕುಂಡಲ (ಕಿವಿಯೋಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ) ಇಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಇದನ್ನು ‘ಮಣಿಕರ್ಣಿ’ ಅಥವಾ ‘ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಳಯದ ನಂತರವೂ ವಾರಣಾಸಿ ನಗರ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿದೆ ಎಂದು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಿಶಾಲಾಕ್ಷಿ ದೇವಾಲಯವು ಶಕ್ತಿಯುತವಾದ ಶಕ್ತಿ ಪೀಠವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತರಿಗೆ ಬಹಳಷ್ಟು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ನೀಡುವ ಪುಣ್ಯಕ್ಷೇತ್ರ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ.
ಶ್ರೀಶಿವಾರ್ಪಣಮಸ್ತು.